دعا، نوعی عبادت‌، خضوع و بندگی در برابر خداوند متعال است.

انسان به وسیله دعا، شایستگی بیشتری برای درک فیض خداوند پیدا می‌کند.

زیرا موهبتهای الهی‌، برحسب استعدادها و لیاقتها تقسیم می‌شود، هر قدر استعداد و شایستگی بیشتر باشد، سهم بیشتری از آن مواهب نصیب انسان می‌گردد.

ازشرایط دعا کننده این است:

الف - معرفت به خداوند: 

دعاکننده بایدنسبت به خداوندمتعال ،داراى معرفت باشد.

واین بدان خاطراست که دعا،عبارت است ازخواندن و خطاب  قراردادن . و در خطاب و خواندن ، آدمى باید مخاطب خود را بشناسد، حال هرمقدار که این شناخت و معرفت بیشتر باشد، دعاى انسان هم حقیقت بیشترى پیدا مى کند؛

یعنى انسان بهتر مى فهمد که باید چه بگوید و چگونه بگوید. در واقع علت بسیارى از دعا نکردنها و نخواستنهاى ما انسانها از خداوند متعال ، کم معرفتى و بى معرفتى ما نسبت به خداوند متعال است .

البته انسان در هرمرتبه اى از معرفت که باشد مى تواند به درگاه الهى دعا کند و باید هم این کار را انجام بدهد. و همین معرفت را هم باید از خود خداوند تقاضا و درخواست نمود. 

ب - امید به خدا:

دعا کننده باید با امید و اطمینان کامل  دعا کند، نه با شک و تردید و سوءظن . در دعاى (ابى حمزه ثمالى ) چنین مى فرماید:

وَاَعْلَمُ اَنَّکَ لِلرّاجى بِمَوضِعِ اِجابَةٍ.

بارالها!مى دانم که توبراى کسى که به توامیدوار است در مقام و موضع اجابت هستى .

و در اعمال (بیست و هفتم رجب ) چنین آمده است :

(وَاَسْئَلُکَ بِکُلِّ دَعْوَةٍ دعاکَ بِها راجٍ بَلَّغْتَهُ اَمَلَهُ).

پروردگارا! با دعا و خواندنى از تو تقاضا و طلب مى کنم که یک فرد امیدوار تو را آنگونه دعا کرد و تو هم او را به آرزویش رساندى .

ج - ترک گناه :

شرط دیگر آنکه دعا کننده باید از اعمال و گناهانى که موجب عدم استجابت دعا مى شوند پرهیز نماید.

چه اینکه گناه در واقع مخالفت با پروردگار متعال است ، حال ما چگونه انتظار داریم با کسى مخالفت کنیم ، اما او با ما موافقت نماید. بنابراین ، هرمقدار که انسان کمتر اهل گناه باشد و گناهان کمترى بر دوش او باشد، دعایش به هدف استجابت نزدیکتر خواهد شد، لذا انسان باید هم از گناه پرهیز نماید و هم گناهان سابق خود را به گونه اى پاک و برطرف نماید.

بدین جهت حضرت على (علیه السّلام در دعاى کمیل چنین مى فرماید:

ءَللّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تَحْبِسُ الدعاءَ.

(پروردگارا! گناهانى را بر من ببخش که موجب حبس و بالا نرفتن دعا مى شوند).

و در جاى دیگر از همان دعا چنین مى فرماید:

یا سیّدى ! فَاءَسْئَلُکَ بِعِزَّتِکَ اءَنْ لا یَحْجُبَ عَنْکَ دعائى ، سُوءُ عَمَلِى وَفِعالِى .

اى آقا و مولاى من ! به عزتت قسم ! از تو مى خواهم که بدى کردار و رفتارم موجب پوشیده شدن دعاى من از تو نشود

 منبع: دعا شناسی موضوعی علیرضا فراهانى منش